Als ik denk aan het maken van fouten, dan is mijn eerste reflex dat ik dat niet wil en dat het een gevoel van onbehagen oproept. Ik wil namelijk geen fouten maken. Maar waarom krijg ik dat gevoel van onbehagen eigenlijk, en waarom wil ik geen fouten maken? Ongetwijfeld dat het voor een deel met mijn ‘karakter’ te maken heeft. Ik wil uitblinken in wat ik doe en voor mij betekent dat o.a. ‘foutloos werken’. Maar er is ook iets anders wat mijn gedrag beïnvloedt…

Aandacht op prestaties
Binnen organisaties wordt er veel aandacht gegeven aan doelen en prestaties. Deze worden heel SMART gemaakt, en KPI’s moeten ons helpen om resultaten vooral snel, zo goed mogelijk en bij voorkeur ‘in een rechte lijn’ te bereiken. Nu was ik samen met mijn collega Marius Rietdijk – wetenschappelijk directeur van het kenniscentrum voor gedragswetenschappen ADRIBA – op bezoek bij onze ‘collega’ Ben Tiggelaar. Ben deelde met ons zijn ervaring op dit onderwerp. Hij legde ons uit dat wij denken dat het maken van fouten feitelijk blokkades zijn op de route naar het gewenste resultaat. Hoe minder fouten we maken op deze route, hoe sneller we ons resultaat bereiken… toch?

Afrekenen met fouten
Een veel toegepaste directe en zekere consequentie is dat diegene die fouten maakt daarop vervolgens wordt ‘afgerekend’, in andere woorden – wordt gestraft – voor het maken van fouten. Deze aanpak beïnvloedt ons gedrag in sterke mate en is zeer effectief. Een van de mogelijke gevolgen van deze aanpak is dat het aantal fouten minder wordt, wellicht omdat we verwachten dat we ‘van de fout hebben geleerd’.

Maar wat hebben we nu precies geleerd?
Nou… dat het maken van fouten wordt bestraft. Gevolg is dat we steeds voorzichtiger tewerk gaan, geen risico’s durven te nemen, ons vervelender gaan voelen als we een fout maken en dit mogelijk ‘onder de pet’ houden of proberen anderen de schuld in de schoenen te schuiven. Want straf is iets waar we niet op zitten te wachten. We kunnen ons allen een beeld vormen wat dit doet met ‘de cultuur’. Maar neemt daarbij het aantal fouten dan daadwerkelijk af?

Leren presteren
Ben vertelde ons hoe hij ooit les kreeg van KLM engineers; “Tijdens een vlucht van een vliegtuig, hoeveel van de vliegtijd is het vliegtuig op koers? Minder dan 10 %”. Dit betekent dat het vliegtuig 90% van de tijd van koers af is, en toch landt het op de plaats van bestemming, en in vele gevallen ook nog op het verwachtte tijdstip. Elke keer dat een vliegtuig teveel van koers af is, wordt de fout gecorrigeerd en wordt er naar de oorspronkelijke koers gestuurd, enzovoort.

Zo kunnen we ook kijken naar de route die wij binnen organisaties willen volgen. Deze zal ook zelden lineair naar het doel zijn.

Als we leren van onze fouten om vervolgens weer naar de juiste koers te sturen, in plaats van het bestraffen van fouten, dan is de kans groter dat we onze bestemming bereiken.
Ik noem dit ‘leren presteren’.

Straf of correctie
In omgevingen waar mensen werken worden altijd fouten gemaakt. Het afstraffen van fouten zal leiden tot slechtere prestaties, en het onder de pet houden van fouten, dit terwijl we weten dat er fouten worden gemaakt. Wanneer we begrijpen dat we van onze fouten kunnen leren door te corrigeren en ons elke keer weer op koers kan brengen, dan heeft het maken van fouten ineens een functie in relatie tot het doel. Ook Edison heeft vele fouten gemaakt voordat hij eindelijk ontdekte hoe hij een goed werkende gloeilamp kon maken.

Fouten toegeven
Hoe creëer je een omgeving waar fouten worden toegegeven? Nou, ‘beloon’ het toegeven of het delen van de fout, en ga aansluitend op zoek naar de oorzaak. Stel de vraag welk besluit heeft geleid tot het maken van de fout, en onderzoek wat de reden is waarom dat besluit is genomen. Dat geeft je de gelegenheid om de oorzaak van de fout aan te pakken en om dit in de toekomst te voorkomen. zo corrigeer je in plaats van het toedienen van straf. Het werk wordt leuker, de onderlinge samenwerking zal verbeteren, kwaliteit en prestaties nemen toe en is de kans groot dat we op de plaats van bestemming aankomen.

Overigens… in 2009 hebben wetenschappers aan het prestigieuze Massachussets Institute of Technology bij apen ontdekt dat het brein vooral reageert op succes, en nauwelijks leert van vergissing… Wellicht kunnen we ons beter richten op de successen en vooral datgeen wat goed gaat. Het brein presteert dan maximaal, is uiterst creatief en leert dan bijzonder snel.

Ik wens u een succesvolle dag!

Erik Overdick.